سیستان و بلوچستان شهری تاریخی در جنوب شرق کشور می‌باشد. تاریخچه این استان نیز به سده های قبل از اسلام بازمی‌گردد. دو قومیت سیستانی و بلوچستانی در ایران که از دیر باز در هنر سابقه داشته‌اند امروزه صنایع دستی بسیاری به یادگار گذاشته اند که مهمترین آن ها به شرح ذیل می‌باشد:

حصیر بافی، هنر پایدار تاریخ

هنر حصیر بافی در سیستان و بلوچستان به اندازه‌ی شهر سوخته و دریاچه هامون است و در میان بومی ها و گردشگران جایگاه ویژه ای دارد. حصیر در تولید سایه‌بان، زیرانداز، جانماز، پرده حصیری، پرده و توتن (نوعی قایق حصیری) و... با طرح های زیبا و سنتی استفاده شده است.

این هنر در منطقه سیستان با نام «خولک بافی» شناخته می‌شود که با توجه به پوشش گیاهی این منطقه از ساقه‌های نی به عنوان عنصر اصلی استفاده می‌شود. اما حصیر بافی در بلوچستان با نام «تگرد» معرفی شده و با برگ درختان خرمای وحشی (داز) تهیه می‌شود.

حصیبر بافی در زابل و روستاهای کوهپایه‌ی خواجه، نیکشهر، روستاهای سراوان و سرباز رواج و قدمت بیشتری دارد.

مردان روستا از دیرباز در پایان تابستان و قبل از برداشت برنج اقدام به درو کردن گیاهان در کنار مرداب ها کرده و سپس زنان روستا شروع به تولید حصیر در اشکال مختلف می‌کنند. یکی از مشاغل باستانی و خانگی ویژه بانوان است.

آقای محمد سپاهانیان در روستای دزک واقع در سراوان یکی از هنرمندان مطرح این هنر می‌باشد که به همراه خانواده با تلفیق سبک حصیر بافی مدرن و سنتی توانسته سبک جدیدی در تولید این مصنوعات داشته باشد.

محصولات حصیری سیستان و بلوچستان

کلپورگان، موزه‌ی زنده باستانی

كلپورگان روستایی در 25 كیلومتری شهرستان سراوان و در 390 كیلومتری جنوب زاهدان است. در این روستا ظروفی سفالی ساخته می‌شود که قدمتی برابر با 6 هزار سال دارد. شیوه ساخت این ظرف بدون هیچ تغییری و تماما به صورت دستی و باستانی است. خاک مخصوص تهیه شده، سرند می‌شود و توسط زنان با دست و بدون چرخ ساخته شده و با رنگ طبیعی نقاشی می‌شود. سپس توسط مردان در کوره گذاشته شده و پخته می‌شود. تماشای مراحل ساخت این محصول همانند تماشای یک فیلم تاریخی یا تصویر حاصل از یک داستان تاریخی است.

بشقاب، گلدان، کوزه، لیوان و ... از نمونه محصولات روستای کلپورگان است.

محصولات سفالی کلپورگان سیستان و بلوچستان

دوخت های سنتی، هنر همیشگی زنان روستا

پارچه در زندگی بشر همواره نقش مهمی را در برداشته است و در موارد متعددی از جمله لباس ، پتو، زیرانداز و... مورد استفاده قرار گرفته است. در کنار آن طرح، نقش و زیبایی بخشیدن به پارچه های ساده نیز مورد توجه همیشگی مردم به ویژه ایرانیان بوده است. در تمامی استان‌های ایران شاهد دوخت های جذاب و متفاومتی هستیم که متناسب با شرایط آن منطقه نقش گرفته است . در استان سیسستان و بوچستان نیز ارقام مختلف این دوخت وجود دارد که 3 دوخت معروف آن را شرح داده شده است.:

- سوزن دوزی: سوزن دوزی یا گلدوزی بر اساس یافته باستان شناسان قدمت طولانی دارد و در منسوجات اعیان بسیار کاربرد داشته است. زنان روستایی زیادی در این استان دارای این هنر هستند اما مشهورترین و مرغوب ترین نمونه های سوزن دوزی در مناطق قاسم آباد ، نکوچ ایرانشهر و چانف در نیکشهر وجود دارد.

این محصولات با ساده ترین ابزار شامل نخ ، سوزن و پارچه با سرپنجه هنرمندان صورت می‌گیرد.

سوزن دوزی سیستان و بلوچستان

- خامه دوزی: هنر خامه دوزی تا حد زیادی شبیه به هنر سوزن دوزی در دستان زنان بلوچی است با این تفاوت که در خامه دوزی از نخ ابریشمی سفید رنگ (نتابیده) استفاده می‌شود. در خامه دوزی نقوش خاص و اصیل بومی بر روی پارچه‌های کتان نگاشته می‌شود. اهالی دهستان «بنجار» در 1.5 کیلومتری شرق زابل ، یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین تولیدکنندگان این هنر هستند.

خامه دوزی سیستان و بلوچستان

آینه دوزی سیستان و بلوچستان

سکه دوزی و آینه دوزی: این هنر دستی عموماً در بلوچستان رواج دارد و در تزئین رویه رخت خواب و زینت گردن شتر در عروسی ها و اتاق‌ها استفاده می‌شود. همچنین دوخت‌های طراحی شده به وسیله اشیاء زینتی مانند آینه بر روی چرم، ماهوت، پشم و... نیز اجرا می‌شود.