یزد؛ سرزمین خشت‌های خام، در لغت به معنی مقدس و پاک و سرزمینی که شهر خداست و قداست خاصی دارد.شهری که به قنات، قنوت و قناعت نیز مشهور است.

از رسوم پيشواز عيد نوروز مردم يزد ميتوان: فال كوزه، چهارشنبه سوری را نام برد.

فال كوزه: مردم يزد در پنجهء سال (پنج روز آخر سال) رسوم جالبي دارند. فال كوزه به نوعي برايشان نيكي و بدي را بازگو ميكند.

در اين مراسم زنان به گرد هم جمع ميشوند و دختری كوزه ي پر از آبي را ميچرخاند و زنان شانه يا گيره سر خود را در آن مي اندازند.

اين كوزه را زیر درخت مورد همراه با پارچه ی سبز و آینه میگذارند. روز بعد كوزه را برداشته و به جمع زنان ميبرند.

فال كوزه همراه با شعرخوانی ست و هر كسي شعري را مرتبط با اين مراسم ميخواند.

هر شيئي كه از كوزه بيرون مي آيد صاحب آن با توجه به متن شعر، نيت خود را به نيك و بد تعبير ميكند.

چهارشنبه سوري: از ديگر رسوم يزد، چهارشنبه سوریست، كه در اين روز؛ كوزه شكستن، توزيع آجيل مشكل گشا به نام لرک (هفت مغز) و جمع شدن به دور آتش و شعر “ زردی  من از تو، سرخی تو از من” یا “سرخی تو به روی من، زردی من به جون دشمنانم” میخوانند.

سفره ی هفت سین: داخل سفره به غیر از هفت سین رایج، نقل بید مشک، فالوده یزدی و نان شیر که زنان یزدی می پزند، میگذارند. علاوه بر این؛ داخل ظروف مسی نیز چند عدد سیب، سکه، برگ های سبز مخصوصا مورد، یک عدد نارنج که برایشان با ارزش و مقدس است نیز قرار میدهند.

هفت سین یزدیها در میدان امیرچخماغ چیده می‌شود که بزرگ‌ترین سفره هفت سین یزد است.

 در شب چله؛ یزدیها اتاق بزرگ خانه که ارسی نام دارد آماده و کرسی بزرگی را در آنجا‌ قرار می‌دهند و علاوه بر حافظ خوانی، غذایی به نام آش شولی میپزند.

برای این شب نیز غذای مخصوص زرتشتیان آش ابودردا ست.

در ماه رمضان و در قديم، سحرها در گلدستهء مساجد چراغهايي روشن ميكردند تا مردم بدانند كه هنگام سحر است و هنگام اذان صبح نيز چراغ را خاموش ميكردند.

يكي از مشهورترين چراغها، چراغ ملاكاظم، خادم مسجد جامع كبير يزد بود.

جشنواره بازیهای بومی: بازیهای محلی و بومی نشاندهنده ی فرهنگ غنی و اصالت ایران و جاذبه ای برای روستاییان و گردشگران روستایی و خانوادگی ست.

برای احیای این بازی‌ها اواخر تابستان رقابت‌های بزرگی در استان یزد (اردکان، میبد و ..) برگزار می شود. از اهداف این جشنواره؛ ایجاد نشاط و شادابی و کشف استعدادهای ورزشی و عشایری ست.این بازی‌ها بصورت انفرادی و تیمی انجام می‌شود. مهم‌ترین بازیها می‌توان به: لی لی بازی، دوزپا، گانیه، چوب کلی، دال پلان، تیروکمون، خروس جنگی و ... اشاره کرد.

جشنواره یاقوت سرخ: کویر بی انتها، تلالو خورشید و مناظر بکر و باغات پر بار جبریست که در استان یزد هوش از سر هر گردشگر طبیعت دوستی میبرد.

هر ساله در روزهای میانی خوش رنگترین فصل سال یعنی پاییز؛ روستاییان و مردم مهریزو تفت، جشنواره ی انار برگزار می‌کنند که از نظر گردشگران خانوادگی و بوم گردی حائز اهمیت است.

در این جشن با اجرای شعر و موسیقی و مسابقات عکاسی و نیز ایجاد غرفه های صنایع دستی، محصولات خود را به نمایش میگذارند و با عرضه ی انار و فرآورده های مختلف مثل: لواشک، آش انار و رب انار و سایر خوراکی ها می‌پردازند و از خواص انار مثل: درمان التهاب، بهبود کم خونی، کمک به عملکرد روده و .. میگویند.

انار؛ یاقوت سرخ بهشتی و خوشمزه ی شهرستان تفت به عنوان مرغوبترین انارهای کشور محسوب شده و از نظر کیفیت و آبدار بودن زبان زد خاص و عام است.

جشن تیرگان: جشن تیرگان از جشن‌های بزرگ و باستانی یزد است که در ستایش “تیشتر ایزد باران”است که در کنار آب همراه با مراسمی وابسته به آب و آب پاشی برگزار می‌شود.

نام های دیگر این مراسم؛ آبریزگان، آب پاشان و سرشوران است.

روایت است که در این روز، مرز بین ایران و توران با پرتاب تیر توسط آرش مشخص شده است.

نخل کشی و کتل:در یزد یک رسم جالب برای بزرگداشت سالار شهیدان وجود دارد، مراسمی به نام نخل گردانی، مراسمی اصیل که جلوه ی خاصی از عاشورای حسینی ست. و گردشگران خانوادگی و مخصوصاً گردشگران خارجی زیادی هرساله به یزد برای تماشای این مراسم می آیند.

یزدیها، ریش سفیدان و خادمان محرم را “بابا” میگویند. باباها یک هفته قبل از محرم میدانهایی آماده کرده و نخل را را تزیین می‌کنند. نخل از چوب و شاخ و برگی به شکل سرو ساخته می شود و نماد استفاده و آزادگی شهداست.

نخل در زبان فارسي به معني تابوت است و یزدیها در گویش خودشان “نَقل” می گویند و قدمت این مراسم به دوران صفویه بازمیگردد.

نخل كشي از حسينيه ها به سمت مزار(قبرستان) انجام ميشود.

از رسوم دیگر در این ایام کتل است. کتل به اسبی میگویند که دارای تزیین خاصی است و پیشاپیش دسته عزاداری حرکت می‌کند. تزیین نخل و اسب نشانه از فرهنگ مردم یزد است که هنرمندانی هنر خود را در خدمت آیین های مذهبی گرفتند.

زنان و مردان يزد مانند مردم ساير استانها لباس محلي خاصي دارند.

لباس زنان در واقع لباس شش تكه شامل لچك، سدره، پيراهن، روسري و شلوار و كفش بود

اين پوشيدگي بانوان از قبل ورود اسلام وجود داشت..

اصل لباس مردان هم لباسهايي كه در مراسمات مذهبي ميپوشيدند كه شامل پيراهن بلند، كلاه و شلوار است.

گویش ‌و زبان: یکی از اصیل ترین گویش های ایرانیست و ویژگی های زبان فارسی باستان را بیش از سایر گویشها حفظ کرده و خصوصیت اصلی این زبان با فارسی معیار تفاوت آوایی و واژگانی در تکیه و آهنگ کلام است. لهجه ی یزدی فراتر از یک گویش محلی همیشه برای یزدیها و گردشگران با خوشنامی همراه بوده به نحوی که یادآور قناعت، نجابت، مذهب و انسانیت این مردمان است.