آیین‌ها

عید نوروز زنجانیها سنتی دیرینه و پابرجا

علاوه بر عید دیدنی و صله رحم مراسم های خاص و ویژه ای در آداب و رسوم مردم زنجان است که به چند نمونه ویژه ازآن می پردازیم.

ماهی عمودی:  اعتقاد زنجانیها از قدیم الایام این بوده است که اگه ماهی به صورت عمودی و بدون حرکت قرار بگیرد سال تحویل شده،البته برخی دیگر معتقدند که  اگرسینه ماهی دریک آن بالا قرار گیرد، ماهی آغاز سال نو را خبر می دهد.

آب چهل یاسین: (مانند دیگر نقاط کشور) با آب زعفران سوره یاسین می نویسند و در هنگام سال تحویل و خواندن40 بار سوره یاسین در منازل و مساجد برگزار می گردد  در آخر  آب زعفران مخلوط شده با آب بین همه تقسیم و میل می شود.

سفته (پول عیدی): هنگام سال تحویل سینی را  پر از برنج و گندم(نماد برکت) می کردند و روی آن طلا و نقره قرار می دادند در این زمان از  قرآن و دعا دریغ نمی کنند. بعد از اعلام  سال تحویل و خواندن قرآن اولین سکه (سفته) را بر می دارند و مابقی بین اعضاء خانواده پخش می گردد امروزه اسکناس جایگزین سکه و طلا گردیده است.

تخم‌مرغ پیشگو: در اینجا پیشگو مادربزرگ یا مادر خانواده است که باید تخم مرغ هایی که لای پوست پیاز قرار گرفته و  به تعداد اعضاء خانواده داخل برنج شب عید گذاشته اند (بعد از نقش بستن) بین اعضاء تقسیم کند و مطابق نقش های روی تخم مرغ آینده هر عضو خانواده را پیش بینی نماید.

چهارشنبه سوری ریشه در فرهنگ و اصالت زنجانیها

صبح 4 شنبه سوری دختران و زنان از رودخانه می پرند و 3 بار آب روخانه را قیچی می کنند و بعنوان تبرک به خانه می برند.شب 4 شنبه سوری نیز با آتش روشن کردن ، پریدن از روی آتش و خوردن آجیل ویژه این شب مراسمی سنتی و سالم است که برگزار می شود.

نگهداری آتش:  نگهداری از شب چهار شنبه سوری تا موقع سال تحویل بوده است. این مراسم در گذشته بسیار مرسوم بوده که هم اکنون به همان مراسم شب 4 شنبه سوری بسنده می شود.

کلید گره‌گشا(فالگوش):در شب چهارشنبه سوری و شب عید دختران دم بخت، زنان بیوه کلیدی را زیر پای راست خود قرار می دهند سپس دم در می مانند تا ببینید عابری که از مقابل درب می گذرد چه می گوید هر چه عابر بگوید در سرنوشت او موثر است.

سیزده بدر یا آش ترش و چهار تخم

علف گره زدن، خوردن آجیل 4 تخم سبزی در دل طبیعت از آداب و رسوم زنجانیها در سیزده بدر است. معمولا روستا های بوم گردی زنجان و طبیعت بکر برای سیزده بدر انتخاب می شود. آش ترش از غذاهای اصیل محلی این استان است که هنگام سیزده به در از آن غافل نمی شودند.

خواستگاری و مراسم عروسی

 رسم جالب خواستگاری در زنجان به این روش است که عروس و داماد بدون هیچ اطلاع قبلی منزل پدری را ترک کرده وسپس پدر داماد با ریش سفیدهای محل به خانه پدر عروس می روند و رضایت را از او می گیرند. این روش در قدیم الایام بوده و امروزه پدر عروس با ریش سفیدان محل یا روستا به خانه پدر عروس می رود و رضایت را از ان می گیرد و سپس عروس و داماد به منزل خود می روند.

از دیگر مراسم های ازدواج می توان به صلاح چایی، حنابندان، عروس بران، دواق قاپما و ایاق آشما اشاره نمود که متفاوت بودن این آداب و سنن نشان دهنده اصالت مراسم ازدواج در این خطه ایران زمین است.

"جشن حالا " مراسمی برای سپاس از پروردگار قدسی

این مراسم ،جشن برداشت است که در اوایل پاییز بعد برداشت محصول برگزار می شود. کشاورزان قسمتی از مزرعه یا باغ را که (حال) می نامند باقی می گذارند تا با اعضاء خانواده در جشن خانوادگی که خواندن ذکر خدا  و ائمه توسط ، ریش سفید،را به همراه دارد، برداشت گردد. این گندم یا محصول در کندو ها و سیلوهای گندم خانوادگی در منازل بعنوان تبرک قرار می گیرد. در حین این مراسم ذبح گوسفندو گاو و نذری دادن هم با توجه به وسع کشاورز صورت می پذیرد. منطقه انگوران مرکز برگزاری این جشن است.

ارادت زنجانیها به ائمه اطهار (س)

مراسم محرم در زنجان و در ظهر عاشورا علم گردان در محله ها، امام زاده و یا قبرستان های روستا و یا شهرها است این علم نماد 5تن آل عبا می باشد. زن ها روسری خود را با هدف برآورده شدن حاجات به علم گره می زنند. گل مالی بر سر و صورت، قفل زدن، و... هم مرسوم است.

مراسم و جشنواره های  عشایر زنجان

انتخاب برای فصل بوم گردی در زنجان می تواند شما را با آداب و رسوم این استان آشنا سازد. عشایر این استان در فصل کوچ جشنواره ای برگزار می کنند که مورداستقبال بوم گردان هم شده است. این جشنواره در اطراف  روستای قره اوغلانلو بخش زنجانرود در اواسط فصل بهار با هدف معرفی آداب و سنن عشایر و بازی ها ، معرفی غذا های محلی و طبخ آنها برگزار می گردد.

شب یلدا و میوه های بومی زنجان

صله رحم از مهمترین اهداف برگزاری این شب است البته خوردن هندوانه ومیوه های فصل که در زنجان وجود دارد مانند ازگیل، فندوق، گردو و آجیل از دیگر رسوم این شب به حساب می آید.

اهمیت سادات از دید زنجانیها در عید غدیر

در زنجان رسم است در این عید به منزل 7 سید بروند. مردم  روستای ئیدی بلاغ این رسم را دقیق انجام می دهند و از آن بعنوان  "قوم غدیر" یاد می کنند.

عید قربان در زنجان با چند رسم  متفاوت

مراسم مانند استان های دیگر برگزار می شود . با این تفاوت که اگر دختری عقد کرده است  توسط خانواده داماد به سر گوسفند حنا می زنند و بعد از سرمه زدن به چشمان گوسفند به منزل خانواده عروس می برند. در طارم خون گوسفند قربانی شده را بعنوان تبرک پای درختان زیتون می ریزند.

مهمان نوازی زنجانیها و زبان زد بوم گرد ها

اگر برای بومگردی یا روستا گردی به زنجان رفتید حتما این نکته را در ذهن داشته باشید که مهمان نوازی مردم زنجان زبان زد است و آداب مهمانداری آنها ریشه در تاریخ دارد. به خصوص اگر سفرتان به صورت بوم گردی خانواده محور باشد. آنها برای شما سنگ تمام می گذارند. پذیرایی زنجانیها به گونه ایست که بعداز سفره انداختن و چیدن غذاهای خوشمزه محلی زنجان به بیرون از اتاق پذیرایی رفته تا میهمان راحت غذا تناول کند و یا اینکه 2 قدم عقب تر از سفره می نشینند تا میهمان غذا بخورد و در طول میزبانی سر سفره آنها خود غذا نمی خورند.