قلاب دوزی یا رشتی دوزی (سوغات و صنایع دستی استان گیلان )

نوبتی هم باشد نوبت معرفی صنایع دستی و سوغاتی‌های غیر خوراکی استان گیلان است. گیلان با داشتن مردمانی مهربان و هنرمند و هنردوست با بهره گیری از طبیعت بی نظیر و پر از موهبت خود، همواره در این حوزه جزو اولین‌ها بوده؛ و تنوع و تعداد این صنایع بسیار زیاد و به طرز عجیبی دلنشین است. به طوری که گردش و خرید در بازارهای سنتی و مراکز خرید بومی این استان هم‌تراز و گاهاٌ پیشتازتر از جاذبه‌های طبیعی گردشگری، دلیلی برای سفر گردشگران به این منطقه است.

حصیر بافی، رشتی دوزی، نمد مالی، ساختن ظروف چوبی، شال بافی، عروسک بافی، چموش پاپوشی گیلانی، سرامیک و سفال، گلیم و جاجیم و بافتنی های سنتی فقط بخشی از محصولات بسیار متنوع استان گیلان در حوزه صنایع دستی و سوغات غیر خوراکی آن هست.

رشتی دوزی یکی از بومی‌ترین و سنتی‌ترین و صد البته زیباترین صنایع دستی استان گیلان است. این هنر و صنعت دستی به وسیله نخ‌های ابریشمی رنگی و قلاب بر روی وسایل متنوعی همچون کیف، کفش، لباس، رومیزی و ... قابل اجرا است. همچنین بر روی پارچه‌هایی از جنس ماهوت این هنر را پیاده می‌کنند. نام دیگر این هنر گل‌بند دوزی است. رشتی دوزی به سه روش مختلف یعنی ساده دوزی، ضخیم دوزی و تکه دوزی (معرق دوزی) انجام می‌شود؛ و هنرمندان بیشتر از طرح های گل، بته جغه، شاخ گوزنی، گل و مرغ و ... استفاده می‌کنند.

نمونه‌ هایی دال بر رواج سوزن دوزی در دوره های گوناگون در دست است که نشان از قدمت این هنر دارد. سوزن دوزی هنری کاربردی بوده که علاوه بر زینت و آراستن، گاه کارکرد اعتقادی نیز داشته است. سوزن دوزی ها در ایران بسیار متنوع‌اند و می‌توان آن ها را وسیع‌ترین رشته صنایع دستی نامید که بیش از 110 زیرشاخه دارد؛ قلاب دوزی و گلابتون دوزی و لندره دوزی از آن جمله است. قلاب‌دوزی یکی از دوخت های غنی و زیبای ایرانی است که سابقه‌ای بس طولانی دارد. حفاری های لولان در منتهی‌الیه شرق ایران از رواج این هنر در گذشته حکایت دارد. این هنر در دوره  سلجوقی مورد توجه خاص قرار گرفت و هنرمندان شهرهای رشت و اصفهان و مشهد توانستند نمونه های بسیار عالی از این هنر را به یادگار بگذارند. در دوره صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه این هنر به منتها درجه خود رسید و هنرمندان این رشته به خلق آثار متعددی پرداختند. قلاب دوزی در گذشته در شهر رشت بسیار رواج داشته است و به همین دلیل به آن رشتی دوزی نیز می گویند.

قدیمی‌ترین رشتی دوزی متعلق به قرن 13 است و صاحب این اثر فردی به نام استاد حسین رشتی است. برای دیدن این اثر باید به موزه آستان قدس رضوی مراجعه کنید. پارچه ماهوتی که رشتی دوزی به روی آن صورت می‌گیرد از جنس پشمی و ضخیم همراه با بافت ظریف است.

این سوغات با وجود سنتی بودن و قدمت چندین صد ساله خود بسیار شیک و مدرن به نظر می‌رسد و شما می‌توانید این هنر را در قالب محصولاتی همچون انواع لباس (جلیقه و دامن و ...)، پارچه، زیرانداز، رومیزی، روتختی کلاه، پاپوش و… به عزیزان خود سوغاتی دهید.