کسب و کار روستایی در استان گیلان
سجاد باقری
کسب و کار روستایی در استان گیلان
بررسی روند تغییرات جمعیت روستایی در استان گیلان در طی سالهای 1355 تا 1385 نشان میدهد که سهم جمعیت روستایی استان، علیرغم افزایش تعداد آن از تعداد 713598 به تعداد 1109104 نفر در سال 1385، سهم آن از 4/71 به 12/46 درصد کاهشیافته است.
در گیلان هم مانند همه سرزمین پهناور و کهن ایران به دلیل قدمت چند هزارساله در حوزه چهارچوب اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متنوع برخوردار است که تحت تأثیر عوامل ذکر شده روستاهای مختلفی پراکنده شده است که اندازه آنها بین روستاهای کوچک و روستاهای روستا-شهری متغییر است. این استان بر اساس آخرین تقسیمات اداري شامل 16 شهرستان، 43 بخش، 109 دهستان، 2935 آبادي (2694 آبادي داراي سکنه و 241 آبادي خالی از سکنه) است.
پراکندگی روستاها در این استان به دلیل شرایط خاص آن طوری است که روستاها بافاصلهی حدودی 5 کیلومتر از هم قرارگرفتهاند. تراکم جمعیت به همین دلیل بسیار بالا است و بالطبع نحوه ارتباط و حملونقل نیز سهلتر از سایر نقاط کشور میباشد. از لحاظ قرارگیری جمعیت استان گیلان دارای چهره روستایی است و 12/46 درصد از جمعیت استان در روستا زندگی میکنند؛ که میتوان به این امر بهعنوان یک مزیت و فرصت جهت رونق کسبوکار روستایی نگاه کرد.
استان گیلان از یکسو در دامنههای سر به فلک کشیده البرز و از سوی دیگر در بستر ساحل دریای نیلگون خزر واقعشده و دارای چهار ناحیه ساحلی، جلگهای، کوهپایهای، کوهستانی است؛ و همین موهبت الهی باعث شده است تا شرایط اقلیمی خاصی در این استان حکمفرما باشد. کشاورزی و محصولات زراعی از قبیل برنج، دانه های روغنی و محصولاتی از قبیل بادام زمینی و... مهمترین بخش از حوزه کسب و کار روستایی در روستاهای استان گیلان رو شامل می شود.
این استان تقریباً متأثر از شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی، جغرافیایی و همچنین متأثر از نیازهای روزمره جوامع شهری و روستایی استان و برخورداری از مواد اولیه و ابزار و ادوات محلی و وجود دانش فنی، تولید صنایعدستی تقریباً در تمامی نقاط این استان و در هر منطقه، با توجه به شرایط خاص آن منطقه، به صورتی مرسوم و متداول است که خوشبختانه از تنوع نسبی مطلوبی هم برخوردار است و بخشهای گوناگونی در صنایعدستی دارد مثل سفالگری، نمد مالی، دست بافت پشمی و ابریشمی و نخی، قالی بافی، چموش دوزی، چوب کاری، قلاب دوزی، کدوی منقوش، مروارید بافی، بامبو بافی، سبد بافی و حصیر بافی و ... که میتواند ظرفیت خوبی برای رونق کسبوکار های روستایی استان باشد و بابی نو در حوزه اشتغالزایی گشوده شود.
حصیر بافی در گیلان
حصیربافی و سبد بافی از صنایع دستی و خانگی بسیار رایج در استان گیلان محسوب می گردد. تولید انواع سبد و حصیر در اکثر نقاط استان گیلان رواج دارد. دو هزار و دویست هنرمند استان در رشته حصیربافی در استان گیلان مشغول به فعالیت بوده و بیشترین محصولات حصیری گیلان در شهرستان های انزلی، رشت، لاهیجان و لنگرود تولید و روانه9 بازار می گردد.
حصیرهای ساخت گیلان و سایر نواحی شمال ایران طرح های هندسی دارند که از بافت نی طبیعی یک رنگ پدید می آیند. حصیر در اندازه ها و شکل های مختلف بافته می شود و مصارف گوناگونی همچون زنبیل، کلاه، سفره، سبد، آبکش و زیرداغی حصیری است که می توان گفت در تمام منازل گیلانی یافت می شود و امروز همین صنعت توانسته در رقابت جهانی خود را به عنوان طرحی مدرن در لیست طراحان دکوراسیون معروف امروزی در جای جای جهان جای دهد.
حصیربافی در روستای فشتکه
۹۰ تا ۹۵ درصد از خانوارهای این روستا در عرصه حصیر بافی، گلیم بافی و.. فعال هستند. از صنایع دستی مهم این روستا حصیر بافی است که ماده اولیه آن از نوعی گیاه است (در زبان محلی به نام لی) که در جنگلی کوچک درحاشیه همین روستا می روید. این روستا مقام نخست را در زمینه بافت حصیر در سراسر کشور به خود اختصاص داده است.
مواد اولیه حصیر بافی عموما گیاه خودرو و طبیعی «لی»(گالی) است که در اطراف مرداب ها و مناطق باتلاقی نزدیک به دریا رشد می کند و به وفور و بدون هزینه در دسترس است. «سوف» نیز یکی دیگر از گیاهانی است که با آن می توان زیراندازهای سنتی استان را با آن بافت.
منبع:
1- مدل و الگوي پیشنهادي مدیریت روستایی در استان گیلان - دکتر نصراله مولائی هشجین، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، گروه جغرافیا، رشت، ایران
2- معاونت برنامهریزی استان گیلان – 1387