چاپ قلمکار- سوغات و صنایع دستی استان سمنان

شاید جالب باشد بدانید کار با مهرهای بزرگ، یک حرفه است و استادان ماهر خود را دارد. مهرهایی از جنس چوب که طرح هایی خاص و بی نقص بر پارچه های دست‌دوز می‌زنند. این قالب های چوبی، نقش هایی برجسته با شکل هایی متفاوت و جذاب‌اند که توسط افرادی که تخصصشان قالب تراشی است، با چوب زالزالک و گلابیدر چهار رنگ ساخته می‌شوند. سفره، رومیزی، پرده و. محصولاتی از چاپ قلمکار هستند.

چاپ قلمکار، گونه‌ای از چاپ سنتی روی پارچه بافته‌شده است. برای فراهم آوردن امکاناتی به منظور استفاده مردم، قلم کار را که در گذشته فقط برای روی پارچه های پشمی و ابریشمی انجام‌پذیر بود بر انواع پارچه از قبیل متقال، کتان، چلوار و کرباس انجام دادند. در حال حاضر چاپ قلمکار به‌وسیله قالب های چوبین که نقوش برجسته دارد انجام می‌شود.

مهم‌ترین مرحله‌ی چاپ قلمکار طراحی و ساخت قالب های چوبی است. این مرحله اولین اقدام لازم برای شروع خلق این هنر زیبا و بی‌نظیر است. ابتدا نقش موردنظر با مداد بر روی کاغذ روغنی رسم و سپس کار تفکیک رنگ انجام می‌شود. هر یک از قسمت های طرح به نسبت رنگی که باید داشته باشد، به طور جداگانه رسم می‌شود. آنگاه نقش مربوط به هر رنگ را بر روی چوب گلابی یا زالزالک منتقل کرده و اطراف آن را به کمک ابزار مخصوصی مانند چاقو یا مغار می‌تراشند تا نقوش حالتی برجسته به خود گیرد. نکته قابل توجه و همچنین پنهان این مرحله نهفته بودن چند هنر، فقط در مرحله‌ای از مراحل خلق هنر چاپ قلمکار است. معمولاً برای هر طرح چهار قالب می‌سازند که هر قالب یک رنگ را بر روی پارچه منتقل می‌کند و در مجموع نقش و رنگ‌آمیزی آن کامل می‌شود.

این حرفه برای اولین بار توسط هنرمندان ایرانی اجرا شده است. هنرمندانی که برای کاهش زمان و سهولت در کار، مهرهای چوبی را جایگزین نقاشی با دست کردند. همچنین هنرمندانی هم در ریشه تابی مشغول هستند که پارچه‌ی زیر چاپ قلمکار را آماده می‌کنند. نام دیگر این هنر چيتگري است. نقوش قلمكار در ابتدا شامل گل‌وبوته و اسليمي بود ولي در دوران قاجار تصاوير عشاق، مناظر تاريخي و تصوير حيوانات و ... نيز وارد قلمكار شد.

چاپ قلمکار یکی از پرفروش‌ترین محصولات دامغان است که به کشورهای دیگر صادر می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد. اگر به سمنان سفر کردید توصیه می‌کنیم حتماً از این محصولات زیبا دیدن کنید.