کسب و کار مردمی در استان سمنان
سجاد باقری
کسب و کار مردمی در استان سمنان
استان سمنان با داشتن مساحتی بالغ بر 97 هزار کیلومتر مربع و جمعیتی حدود 636 هزار نفر و موقعیت جغرافیایی فوقالعاده به دلیل در مسیر قرار گرفتن شهر های بزرگ و مهمی همچون تهران و مشهد و مازندران و اصفهان ظرفیت خوبی در باب اقتصادی از منظر نیروی انسانی و اکولوژیکی دارد؛ اما بر خلاف کشاورزی آن (به دلیل وضع آب و هوایی خشک و نیمه خشکش و بارندگی کم) دامپروری آن به دلیل وجود مراتع زیاد حال نسبتاً خوبی دارد. استان سمنان یکی از قطب های دامپروری کشور است چون دارای 5/5 میلیون هکتار مرتع و 5/2 میلیون واحد دام است. اما با اینحال نیز دارای محصولات اختصاصی کشاورزی است که خود منبع درآمد برای روستاییان این استان به حساب میآید. مهمترین محصولات کشاورزی آن عبارتاند از: پسته، انار، گردو، آلو، انگــور، زردآلــو، ســیب زمینی، پنبه، گنــدم و دانههای روغنی و همچنین محصولات جالیزی مانند خربزه، هندوانه، بادمجان (که در زبان محلی به آن ونگن میگویند) و...
از این محصولات علاوه بر فروش و صادرات آن که تأثیر مستقیم در اشتغالزایی و ارزآوری به استان دارد. میتوان در حوزه گردشگری از آن ها استفاده کرد. برای مثال بادمجان یک محصول کشاورزی بومی برای استان سمنان در بین شهر های ایران به حساب میآید. در همین راستا جشنواره های مختلفی نیز برگزار میشود. اگر اهداف این جشنواره که معرفی ظرفیت های گردشگری، محصولات کشاورزی سمنان و افزایش روحیه شادابی و نشاط در مردم است به سرانجام برسد و عملی گردد بدون شک دارای برکات فراوان از جمله رونق اقتصادی و کسب و کار روستایی خواهد بود. قابل ذکر است که در این جشنواره که به نام ونگن یا بادمجان نامگذاری بخش های جانبی تحت عنوان معرفی سایر محصولات کشاورزی و باغی استان نیز برگزار میشود.
کیفیت این محصول در استان سمنان به قدری بالا است که ونگن یا ونگون یکی از سوغات های تابستانی این استان به حساب میآید. مساحتی بالغ بر 200 هکتار در استان سمنان زیر کشت این محصول قرار گرفته است؛ اما امروزه به دلیل کم آبی این صنعت در خطر است و باید با جایگزینی روش های آبیاری نوین و به حفظ و گسترش این حوزه از صنعت کشاورزی استان اقدام نمود.
وقتی سخن از کسب و کار روستایی و کوچک به میان میآید نباید از صنایع دستی چشم پوشی کرد. همانطور که در مطالعه صنایع دستی این استان گفته شد، سمنان به دلیل غنای بالای فرهنگی و تاریخی و تعدد قومی که از آن میزبانی میکند سرشار از صنایع دستی منحصربهفرد و مشابه با سایر نقاط کشور است؛ که خود میتواند بابی در حوزه کسب و کار و حتی صادرات باشد که منجر به اشتغالزایی و رونق اقتصادی در منطقه میشود. 57 حوزه هنری فعال در زمینه صنایع دستی در استان سمنان در حال فعالیت است. از هنرهایی که مردم سمنان به آن مشغولاند، میتوان به سرامیک و سفال سازی، قالیبافی، نمدمالی، چاپ قلمکار، گلیمبافی، جاجیمبافی، گلیج بافی، پلاس، چوقا، چلنگری، کرباس، ساز سازی، چاپ قلمکار و چهل تکه دوزی اشاره کرد. برای مثال 150 هنرمند سفالگری و کاشیکاری دارد که 50 نفر از آن ها هنرمند نمونه کشوری هستند؛ و حدود 5000 نفر بافنده فعال دارد که سالانه بیش از 13000 متر مربع قالی تولید میکنند.
در زیر به چند مورد از صنایع دستی استان اشاره میکنیم و در بخش های بعدی این حوزه به معرفی کامل چند مورد دیگر میپردازیم:
نمد مالی: از صنایع دستی قدیمی استان است. وضعیت فعلی تولید آن در استان از نظرکمی و کیفی بسیار مطلوب است و مراکز تولید نمد در استان، شهرستان سمنان، دامغان و روستای ابرسیج شاهرود است. مواد اولیه مصرف شده در نمد مالی پشم است.
گلیم بافی: به عنوان نخستین زیرانداز بشر سابقه طولانی دارد. گلیم که در مقایسه با قالی دارای شیوه بافتی آسان تر است و به همان نسبت قیمت ارزانتری دارد، هنری در انحصار روستاییان و عشایر به حساب میآید. بافت گلیم خاص دختران و زنان خانه دار است و همین هنرمندان بینام و بی ادعا هستند که به کمک سرپنجه های خویش نقوشی اعجاب انگیز میآفرینند. روستاهای شهرستان گرمسار، سمنان، سرخه، مهدی شهر، دامغان و شاهرود از مراکز تولید گلیم در استان به شمار میآیند.
صابون پزی: صابون پزی از فنون سنتی رایج در شهرستان شاهرود است که قدمت آن به یکصد سال قبل باز میگردد. مواد اولیه در پخت صابون پیه (گوسفندی و گاوی)، تیزاب، روغن کرچک، روغن پنبه دانه و روغن کنجد است. مخلوطی از مواد فوق را به درون پاتیل بزرگی میریزند. این مواد موجب لطافت و کف بیشتر صابون میشود. پس از پخت، مقداری نمک به مواد فوق افزوده تا صابون از آب جدا شود. پس از پخت کامل صابون مایع را درون حوضچههای سیمانی ریخته و پس از سرد شدن آن را برش زده و در مقابل آفتاب خشک میکنند
با توجه به نرخ بیکاری بالای این استان که در حدود 6/9 درصد است توجه به این حوزه امری بسیار ضروری است. این استان با داشتن باغات و زمینهای زراعی متنوع و گسترده نظیر بزرگترین باغ گردوی خاورمیانه، ظرفیت های خوبی در تولید و فرآوری محصولات باغی و محصولات ثانویه حاصل از آن دارد.
منبع:
1- کتاب استان شناسی– سمنان- وزارت آموزش و پرورش- (1396)