سوغات و صنایع دستی استان قزوین

صنايع دستی از شاخص ترين دستاورد هاي فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی است که با وجود انواع و گونه هاي مختلف، داراي ويژگی ها و قابلیت هاي منحصر به فردي از جمله قابلیت ايجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشايري)، عدم نیاز به سرمايه گذاري کلان (با وجود دارا بودن ارزش‌افزوده زياد در مقايسه با صنايع ديگر)، تأمین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی آن از منابع داخلی و عدم همانندي و تشابه فرآورده‌های تولیدي آن با يکديگر است. به ‌طوری که اين هنر- صنعت در کلان برنامه پنج ساله توسعه و چشم انداز بیست ساله کشور (ايران) قرار گرفته و داراي روزشمار بین‌المللی است.1

استان قزوین به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود و قرارگیری در مرکز کشور و همجواری با فرهنگ های متعدد از جمله شمال کشور و استان های مرکزی و غربی دارای فرهنگ های متنوع و منعطف است و به دنبال طبیعی است که این، اثر خود را بر روی تنوع صنایع دستی و سوغاتی و حتی غذا های این استان بگذارد. از طرفی استان قزوین یکی از استان ها و شهر های تاریخی است و خود این عامل به عنوان ظرفیتی برای تنوع در تولیدات صنایع دستی است. یکی دیگر از دلایل شاخص بودن این استان در زمینه صنایع دستی الهام گیری هنرمندان این استان از طبیعت زیبای استان است. به تاریخ استان و تاثیر آن در صنایع دستی هم اشاره کردیم جالب است بدانید که سابقه نه‌هزارساله سکونت در تپه های زاغه، قبرستان، قره تپه واقع در سگزآباد بوئین زهرا سبک خاصی از پخت و طراحی سفال را در زمان های گذشته به وجود آورده‌اند که امروزه کارشناسان فن این شیوه را به‌عنوان سفال سبک زاغه می‌شناسند.2

در ابتدای امر و تاریخ، بشر جهت رفع نیازهای خود به دلیل نبود تکنولوژی امروزی دست به خلق صنایع دستی زد؛ اما امروزه این حوزه به یک صنعت و تجارت عظیم و آینه فرهنگ و تمدن یک ملت تبدیل شده است. به جرات و قطعیت می‌توان گفت این‌یکی از شاخه های هنر است. صنعت- هنر صنایع دستی به بخش های بسیار متعدد تقسیم بندی می‌شود؛ و با توجه به شرايط جغرافیايی، فرهنگی، اجتماعی و نیازهاي مادي و معنوي اقوام مختلف پديد آمده و جلوه اي گوناگونی به خود می‌گیرد که استان قزوین نیز از این قاعده مستثنی نیست و در زیر به صورت مختصر به معرفی بخشی از فعالیت های این استان در حوزه صنایع دستی می‌پردازیم:

ــ رو دوزی های سنتی شامل: منجوق دوزی (نم نم دوزی)، سرمه دوزی

ــ بافته های داری: قالی بافی و گلیم بافی

ــ نساجی سنتی: جاجیم، چادرشب، پن بافی، موج بافی، ایزار (چادر بزرگ رنگارنگ)

ــ تزئینات چوبی: منبت، معرق، مشبک، گره چینی، قواره بری، ساخت آلات موسیقی و حصیربافی

ــ فلز کاری: کنده کاری روی فلز، زره بافی، قلم زنی، مس گری، چلنگری

ــ تزئینات مربوط به معماری: آجرکاری، آینه کاری، مقرنس، کاشی کاری، گچ بری

ــ حجم سازی: حجم های چوبی، حجم های فلزی

ــ تراش: تراش شیشه، تراش سنگ

ــ صنایع دستی کاغذی: تذهیب، نگارگری

ــ نقاشی: نقاشی روی چوب، نقاشی روی گچ، نقاشی روی صدف، نقاشی زیر لاکی، نقاشی روی سفال

یکی دیگر از عواملی که صنایع دستی را در استان قزوین حائز اهمیت می کند وجود 6 هزار هنرمند و تولید کننده در این زمینه است.

استان قزوین به دلیل موقعیت جغرافیایی و توپولوژی دارای طبیعت زیبایی است که پوشش گیاهی متنوعی را دارا است و این پوشش گیاهی در بین خود گیاهان دارویی را نیز جا داده است که هم فرصتی جهت ایجاد کسب و کار برای اهالی بومی منطقه است و هم فرصتی به عنوان انتخاب جهت سوغاتی برای گردشگران این منطقه می‌باشد. از گیاهان دارویی این منطقه می‌توان به شاه پسند، خشخاش، عناب و... اشاره کرد. سوغاتی های استان قزوین علاوه بر صنایع دستی شامال مواد خوراکی به خصوص شیرینی و نان های متنوع و خاص خودش است. از محصولات باغی و کشاورزی این دست می‌توان به مواردی چون: انگور و فرآورده های آن که شهر تاکستان در این زمینه مرکزیت دارد، گردو، پسته، بادام، توت، زرد آلو، سیب و ...، از شیرینی ها می‌توان به باقلوا، نان برنجی، نخودی، نازک، لب پیچ، بادامی، گردویی، نارگیلی، بهشتی، اتابکی و ... اشاره کرد.

منبع:

1-   طرح پژوهشی بررسی و شناسايی مؤلفه‌های مؤثر در توسعه کسب و کار هنرهاي صناعی (صنايع دستی) – مجری طرح: انجمن زنان مدیر کارآفرین

2-   کتاب استان شناسی قزوین -1392