عروسی و عزای عشایر لرستان

استان لرستان با داشتن تعداد زیادی عشایر در قالب قوم های متعدد از این لحاظ حائز اهمیت است و فرهنگ و آداب و رسوم عشایر یکی از مهم ترین عناوینی است که در زیر مجموعه آداب و رسوم استان لرستان، می‌توان از آن بحث کرد. این مردمان دارای پوشش های خاص خود می‌باشند که مناسب با فرهنگ و تاریخ آن ها بوده و از طرفی برطرف کننده نیاز های آن‌ها در زمینه تقابل با طبیعت است. موازی این فرهنگ ها و آداب، این مردمان در مراسم های مرسوم مانند عزا و عروسی آداب و رسوم مخصوص به خود را که با فرهنگ و تمدن آن ها متناسب شده است را دارند.

عروسی در میان این قوم دارای فرآیندی است که طی آن بعد از مقدماتی شامل: نشان کردن، سنجش (سِرژ) َ، خواستگاری (کیخائی)، نامزدی (دیاری، دسگیرونی) و حنابندان، در میان نوای شور انگیز سرنا (ساز) و دهل و یا کمانچه (تال) و تنبک برپا می‌شود. در این مراسم ها پیر و جوان، زن و مرد، دست در دست هم حلقه زنان و هماهنگ با نوازندگان بومی، در پی رقاصی کارآزموده به نام سرچوپی که پیشاپیش آنها هنرنمایی می‌کند، به شادی و پای کوبی می‌پردازند. رقاصان (بازِنه ها) معمولاً رقص (بازی) را با آهنگی سنگین و کند آغاز و سپس هم آوا با آهنگ های تند شانه شکی، دو پا و سه پا، شوری تحسین انگیز برپا می‌کنند که هر تماشاگری را مجذوب می‌سازد. از طرفی همسرایی آواهای محلی بر نشاط مراسم می‌افزاید.

مراسم عزا و همدردی در غم از دست دادن عزیزان و نزدیکان در میان این قوم نیز آداب و رسوم خاص خود را دارد و به نام پُرس نامگذاری شده است. سوگ یا پُرس با شیون زنان و آوای حزن انگیز مردان آغاز می‌شود. همسرایی پرسوز و گداز زنان با آوای غم‌انگیز مویه (سِرو یا مور؛ اشعار غمگین محلی که بیشتر در وصف خصوصیات متوفی است) زنان سوگوار، در حسرت عزیز از دست رفته جز لاینفک این مراسم است. گِل مالی بر روی سر و شانه ها نیز از رسوم ویژه این قوم است (این مراسم در روز عاشورا بیشتر خود را نشان می‌دهد.) توشمال ها (نوازندگان بومی) در بعضی مراسم ها به‌ویژه در سوگ بزرگان و جوانان می‌نوازند. کُتَل کردن اسب (تزیین اسب) در مرگ بزرگان، قربانی نمودن گوسفند پیشاپیش جنازه، رقص دسته جمعی رّا رّا و همسرایی ابیاتی شیوا و آهنگین توسط مردان، از جمله مراسمی بود که در گذشته، در میان بیشتر طویف لر اجرا می‌شد اما امروزه به ندرت صورت می‌گیرد.